साहीमासाः प्रेम,संघर्ष र पहिचानको सुन्दर त्रिवेणी

समीप बैरागीको कवितासङ्ग्रह साहीमासा नेपाली साहित्यमा एउटा महत्वपूर्ण कृतिको रूपमा प्रस्तुत भएको छ । ‘साहीमासा’ मगर समुदायको एक सांस्कृतिक शब्द हो, जसले बिवाह हुनु अघि प्रेमीले प्रेमिकालाई दिने रकमलाई जनाउँछ । कविले यस कृतिमा प्रेम, संघर्ष, सामाजिक न्याय, पहिचान, र प्रकृतिसँगको अन्तरसम्बन्धलाई सुन्दर तरिकाले गहन रूपमा उतारेका छन् ।

विषयवस्तु र खण्डबद्ध संरचना

सङ्ग्रहमा जम्मा ४५ वटा कविता छन्, जसलाई छ वटा खण्डमा विभाजन गरिएको छ ः न्यायालयमा मजदुरको आवाज, हृदयका भाकाहरू, नफर्कनु आधार शिविरबाट, रङ भित्रको रङ, प्रकृति र प्रेम, र आँसुमा देशको छायाँ । यसरी, कविताहरूलाई विषयगत रूपमा वर्गीकरण गरी कविले आफ्नो विचारलाई प्रभावकारी ढङ्गले प्रस्तुत गरेका छन् ।

Advertisement

प्रेम र विद्रोहको संगम

बैरागीका कविताहरू प्रेमिल छन्, तर त्यस प्रेमभित्र सामाजिक विद्रोह पनि मिसिएको छ । उनको प्रेम कवितामा व्यक्तिगत अनुभूतिमात्र नभई सामूहिक चेतना, जातीय पहिचान, र वर्गसंघर्ष पनि स्पष्ट रूपमा प्रकट भएको छ । साहीमासा शीर्षक आफैंमा प्रेमको रूपक भए पनि, यसमा प्रेम केवल व्यक्तिगत सम्बन्ध मात्रै नभएर सामूहिक अस्तित्वसँग पनि गाँसिएको पाइन्छ ।

भाषा र शैली

बैरागीको भाषाशैली सहज र सरल छ, तर सशक्त छ । उनका कवितामा लोकसंस्कृतिको गहिराइ झल्किन्छ । मगर समुदायसँग सम्बन्धित प्रतीक, मिथक, र जनजीवनका झल्को दिने शब्दावलीको प्रयोगले उनका कवितालाई विशेष बनाएको छ । उनका केही कविताहरू मुक्तछन्दमा छन्, भने केहीमा लयात्मक सौन्दर्य पाइन्छ ।

सामाजिक यथार्थको चित्रण

सङ्ग्रहमा समेटिएका कविता केवल सौन्दर्य खोज्ने साधन मात्र होइनन् तिनीहरू समाजको कठोर यथार्थलाई प्रस्ट्याउने ऐना पनि हुन् । विशेष गरी, मजदुर वर्ग, सीमान्तकृत समुदाय, र आदिवासी पहिचानका विषयमा कविताहरू लेखिएका छन्। कविले न्यायकालीन अन्याय, दमन, विस्थापन, र पराधीनताको पीडा चित्रण गरेका छन् ।

निष्कर्ष

कवि समीप बैरागीको काव्यिक यात्रा र साहीमासा कवितासंग्रह नेपाली कवितामा नयाँ स्वर थप्ने एउटा महत्त्वपूर्ण कृति हो । प्रेम, संघर्ष, संस्कृति, र पहिचानको अद्भुत संयोजन भएको यो सङ्ग्रह नेपाली साहित्यमा पृथक स्थान ओगट्न सफल भएको छ । यो सङ्ग्रह प्रेममा संघर्ष र संघर्षमा सौन्दर्य खोज्ने सबै पाठकका लागि एक पठनीय कृति हो भन्दा अत्युक्ति नहोला ।